Στόχοι για το 2030 για το Ελληνικό Διαστημικό Οικοσύστημα
Την Τετάρτη 20 Δεκεμβρίου 2023 πραγματοποιήθηκε με επιτυχία η Γενική Συνέλευση των μελών του Ελληνικού Συνεργατικού Σχηματισμού Διαστημικών Τεχνολογιών και Εφαρμογών (si-Cluster), στα γραφεία του Corallia στο Μαρούσι με στόχο να συζητηθεί με όλους τους ενδιαφερόμενους το επιχειρησιακό σχέδιο που εκπόνησε το si-Cluster και τους βραχυπρόθεσμους και μεσοπρόθεσμους στόχους που έχει θέσει για τις Διαστημικές Τεχνολογίες και Εφαρμογές στην Ελλάδα μέχρι το 2030.
Κατά την διάρκεια της συνεδρίασης εξέχοντες προσκεκλημένοι απηύθυναν χαιρετισμούς και υπογράμμισαν τη σημασία της ελληνικής διαστημικής τεχνολογικής ανάπτυξης, μεταξύ των οποίων ο Υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, κ. Δ. Παπαστεργίου, ο Γενικός Γραμματέας Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων καθ. Κ. Καράντζαλος, η κα. E. Λιαδή εκ μέρους του Υφυπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης κ. Κ. Κυρανάκη, ο εκπρόσωπος της Περιφέρειας Αττικής κ. Π. Ποδάρας, ο Διοικητής της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού κ. Χ. Παράσχος, ο Διευθύνων Σύμβουλος του Ελληνικού Κέντρου Διαστήματος, Δρ. Ν. Σέργης, ο Διευθύνων Σύμβουλος της 5G Ventures, κος Α. Τζωρτζακάκης, ο Πρόεδρος της Ένωσης Ελληνικών Βιομηχανιών Διαστημικής Τεχνολογίας & Εφαρμογών, Δρ. Θ. Πότσης, καθώς και ο Πρόεδρος του si-Cluster, Δρ. Γεώργιος Σάντσες.
Ο κος. Σάντσες, στην έναρξη της ΓΣ αναφέρθηκε στα σημαντικά επιτεύγματα του si-Cluster που ξεκίνησε την πορεία του με 11 μόλις μέλη το 2009 και έχει φτάσει τους 80 φορείς το 2023. Τα μέλη του si-Cluster έχουν λάβει διεθνή αναγνώριση για τις καινοτόμες τεχνολογίες που αναπτύσσουν και τις λύσεις που διαθέτουν. Απευθύνονται στις διεθνείς αγορές και έχουν επιτύχει αξιοσημείωτα επιτεύγματα, «ανοίγοντας» έναν ακόμη κλάδο δραστηριοποίησης για την Ελλάδα. Η δυναμική του εγχώριου κλάδου του διαστήματος δημιουργεί σημαντικές προοπτικές για την αξιοποίηση προσωπικού υψηλής εξειδίκευσης στη χώρα.
Τα μέλη του si-Cluster εκπροσωπούν ένα σημαντικό τμήμα της αλυσίδας αξίας των διαστημικών τεχνολογιών και εφαρμογών. Το 63% των μελών του si-Cluster δραστηριοποιείται στο upstream, το 35% ασχολείται με το downstream και το 11% με το midstream. Σήμερα το si-Cluster έχει προϊόντα, τεχνολογίες και εφαρμογές σε 26 διαστημικούς και τεχνολογικούς τομείς και 101 υποτομείς του ESA Technology Tree όπου ανταγωνίζεται ισάξια εταιρίες με μακρόχρονη εμπειρία στον τομέα.
Κατά τη διάρκεια του πρώτου panel (J. Sanchez, Α. Πότσης, Ι. Γήτας, Μ. Χαραλαμποπούλου, Σ. Νέος, Κ. Τοπουζέλης, Σ. Μπολλάνος), παρουσιάστηκε το Επιχειρησιακό Σχέδιο του si-Cluster, όπου αναλύθηκαν οι στρατηγικές προτεραιότητες και τα βήματα προς επίτευξη των στόχων.
Οι στόχοι αυτοί, όπως αναφέρθηκε, επηρεάζονται από Σημαντικές Τεχνολογικές και επιστημονικές εξελίξεις στον χώρο του Διαστήματος μεταξύ των οποίων: η τιμή εκτόξευσης που θα υποτριπλασιαστεί και θα φτάσει τα 10€/κιλό στα επόμενα 10 χρόνια, θα αυξηθεί η χωρητικότητα ωφέλιμου φορτίου και ο ρυθμός εκτοξεύσεων, το 95% των δορυφόρων που θα εκτοξεύονται θα είναι μικροί δορυφόροι (SmallSats), αρχίζουν να παρέχονται υπηρεσίες Space-as-a-Service, σχεδιάζονται νέες υπηρεσίες κατασκευής, συναρμολόγησης, συντήρησης σε τροχιά (on-orbit), νέοι κανονισμοί για deorbiting επηρεάζουν το σχεδιασμό και το edge-computing και η τεχνητή νοημοσύνη εισάγονται ραγδαία σε όλες τις διεργασίες.
Το panel ολοκληρώθηκε με την αναφορά στους σημαντικότερους βραχυπρόθεσμους στόχους με ορίζοντα την επόμενη διετία (2024-25):
- Ανάπτυξη πρώτης 10ετούς Εθνικής Στρατηγικής για το Διάστημα ώστε να ανακτηθεί αξιοπιστία σε όλους τους ενδιαφερόμενους εντός και εκτός Ελλάδας.
- Άμεση υλοποίηση του Εθνικού Διαστημικού Προγράμματος που έχει ανατεθεί στην ESA από RRF.
- Επέκταση προγράμματος Greek CubeSats για επίδειξη σε τροχιά νέων προϊόντων και υπηρεσιών που θα οδηγήσουν σε τεχνολογική ωρίμανση προϊόντων σε TRL9.
- Επέκταση του Εθνικού Διαστημικού Προγράμματος με νέες δράσεις από την Εθνική Στρατηγική.
- Προκήρυξη προγραμμάτων για δημιουργία νέων ελληνικών εξαρτημάτων για δορυφορικά συστήματα.
- Υπερδιπλασιασμός της Ελληνικής συμμετοχής στα προγράμματα της ESA έχοντας επιτύχει συνεχώς το 100% γεωεπιστροφής τα προηγούμενα χρόνια.
- Δημιουργία >5 νέων Διαστημικών startups το χρόνο στο ESA BIC Greece.
- Δημιουργία βιώσιμης εγκατάστασης για Assembly, Integration & Testing για ανάπτυξη προϊόντων τεχνολογικής ωριμότητας TRL8.
- Ανάπτυξη στην Ελλάδα υποδομής που θα την αναδείξει πανευρωπαϊκά σε #1 Remote Testing Site.
- Δημιουργία στην Ελλάδα market driven υποδομής βασισμένη σε τεχνολογίες υπολογιστικού νέφους και θεραπείας ανοικτών Διαστημικών δεδομένων που θα προσφέρει την δυνατότητα σε ενδιαφερόμενους να παρέχουν υπηρεσίες και εφαρμογές Παρακολούθησης της Γης.
- Ανάπτυξη ελληνικών εφαρμογών αξιοποίησης διαστημικών δεδομένων εθνικής εμβέλειας με σημαντικό impact σε όλους τους πολίτες ή με έξυπνες εφαρμογές που απευθύνονται σε πολλούς χρήστες.
- Συμμετοχή σε Ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες και έργα που συμβάλουν στην εξωστρέφεια και την ανάπτυξη νέων προϊόντων και υπηρεσιών.
- Ανάπτυξη σημαντικών έργων που θα οδηγήσουν σε προϊόντα upstream hardware.
- Εκσυγχρονισμός θεσμικού πλαισίου Διαστημικών δραστηριοτήτων.
Στη συνέχεια, ακολούθησε panel (Ν. Λιβανός, Α. Πασχάλης, Χ. Γιορδαμλής, Γ. Πλιάκης, K. Πιλαφτσής), για στο πρόγραμμα των CubeSats όπου ελληνικοί φορείς, πανεπιστήμια και εταιρίες, για κατασκευάζουν νανοδορυφόρους με ιδιαίτερα καινοτόμες εφαρμογές και τεχνολογίες, ανοίγοντας το δρόμο για περαιτέρω ανάπτυξη επιχειρηματικής δραστηριότητας από τη διαστημική βιομηχανία σε αποστολές όπως HS-DAWN, ERMIS, MICE1, PEAKSAT, OPTISAT.
Ακολούθησε panel (Β. Κατσαρού, Μ. Παχούλα, Χ. Κοντόπουλος, Μ. Ιερωνυμάκη, Π. Λουκά) με παρουσίαση των αποτελεσμάτων του έργου SPACE 4.0 το οποίο εστιάζει στην ανάπτυξη ολοκληρωμένων και τεχνολογικά προηγμένων και καινοτόμων διαστημικών εφαρμογών και υπηρεσιών στο πλαίσιο της Δράσης Συνεργατικοί Σχηματισμοί Καινοτομίας/ΣΣΚ και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και εθνικούς πόρους μέσω του ΕΠΑνΕΚ.
Στο επόμενο panel παρουσιάστηκαν οι καινοτόμες ιδέες και τα επιτεύγματα των νέων εταιριών που υποστηρίζονται από την Θερμοκοιτίδα του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος στην Ελλάδα (Γ. Αρβανίτης/AVISENSE, κ. Α. Μαστρογεωργίου/SPACE-MOBILITY, Η. Γιαλαμπουκίδης/CDXi, Β. Στενός/SOLMEYEA).
Ακολούθησε η παρουσίαση του πρώτου ετήσιου συνεδρίου για το Διάστημα «Greek Space Tech Forum» που θα λάβει χώρα για πρώτη φορά τον Μάρτιο του 2024 και το οποίο έρχεται για να αναδείξει πτυχές της Διαστημικής αγοράς μέσα στην οποία δραστηριοποιείται ένα δυναμικό Ελληνικό Διαστημικό οικοσύστημα που εδραιώνει με σταθερά βήματα την θέση του.
Στο τελευταίο panel (Χ. Χατζημηνάς, Γ. Τρουλλινός, Κ. Πανοπούλου, Δ. Ζαβαλή, Σ. Κωστίκογλου, E. Βερονικιάτης, Ι. Μαυρουδής) επισημάνθηκαν οι προκλήσεις και οι ευκαιρίες για την εγχώρια ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών στον τομέα του Διαστήματος.
Σε εθνικό επίπεδο το οικοσύστημα παρουσιάζει Δυνατά Σημεία όπως: η ικανότητα απορρόφησης γεωεπιστροφής των προγραμμάτων της ESA, μεγαλύτερη από 6% ετήσια ανάπτυξη διαστημικής δραστηριότητα στην Ελλάδα τα τελευταία 10 χρόνια, ώριμο ανθρώπινο δυναμικό και ώριμα προϊόντα και υπηρεσίες, δραστηριοποίηση Primes στην Ελλάδα, λειτουργία του ESA BIC Greece, ενεργοποιημένη τετραπλή έλικα με δραστήριο ακαδημαϊκό χώρος με ανεπτυγμένες συνεργασίες με επιχειρήσεις.
Υπάρχουν όμως και Αδυναμίες και Κίνδυνοι μεταξύ των οποίων, η έλλειψη εθνικού μητρώου για εταιρείες, η έλλειψη εθνικών υποδομών και εγκαταστάσεων για το Διάστημα, η έλλειψη υποδομών εκτόξευσης, υποδομής βασισμένης σε τεχνολογίες υπολογιστικού νέφους, κλπ., έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού σε επιχειρηματική ανάπτυξη, έλλειψη πολλών space approved products, μικρή (0,4%) συμμετοχή της Ελλάδας στον προϋπολογισμό προγραμμάτων της ESA σε σχέση με το μέσο όρο, έλλειψη εστιασμένων μέτρων στήριξης και πολιτικών που ενθαρρύνουν τις διαστημικές δραστηριότητες, τις επενδύσεις και τα ρυθμιστικά πλαίσια που σχετίζονται με το διάστημα και το έλλειμμα μακροχρόνιας στρατηγικής και πλάνου ανάπτυξης διαστημικών δραστηριοτήτων στη χώρα.
Όπως αναφέρθηκε είναι σημαντικό να εκμεταλλευτούμε τις Ευκαιρίες που υπάρχουν: Το Πρόγραμμα των Μικροδορυφόρων και το Πρόγραμμα των CubeSats που θα έχουν θετικές επιπτώσεις στο τοπικό οικοσύστημα, το γεγονός ότι η αύξηση της παγκόσμιας αγοράς του διαστήματος την επόμενη δεκαετία θα μεγαλύτερη από 70%, η εκμετάλλευση της αναπτυγμένης οικονομίας της ναυτιλίας για την υποστήριξη διαστημικών δραστηριοτήτων σε θέματα παρακολούθησης περιβάλλοντος και ασφάλειας στη θάλασσα, άλλες εφαρμογές διαστημικής τεχνολογίας σε τομείς έντονης εμπορικής δραστηριότητας στην Ελλάδα και το εξωτερικό, κλπ.
Η συνάντηση κατέληξε σε εποικοδομητικές συζητήσεις, ενθαρρύνοντας τη συνεργασία και την καινοτομία στον ελληνικό τομέα του διαστήματος.
Ο Συνεργατικός Σχηματισμός Διαστημικών Τεχνολογιών και Εφαρμογών παραμένει προσηλωμένος στον στόχο της υποστήριξης της εξέλιξης και της ενίσχυσης του ελληνικού διαστημικού τομέα και στην αποστολή του να τοποθετήσει την Ελλάδα στον παγκόσμιο χάρτη αυτής της ταχύτατα αναπτυσσόμενης και ανταγωνιστικής αγοράς, με βάση το πλούσιο επιστημονικό δυναμικό της χώρας και να αναπτύξει ικανότητες για την προσέλκυση υψηλού αντίκτυπου ερευνητικών προγραμμάτων, καινοτομιών και εμπορικών δραστηριοτήτων, που θα ωφελήσουν την κοινωνία.
Ο Υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης κ. Δημήτριος Παπαστεργίου δήλωσε σχετικά: «Είναι εξαιρετικά σημαντική η ύπαρξη ενός ελληνικού οικοσυστήματος, το οποίο ασχολείται με το Διάστημα. Με τη συμβολή και τη συνεργασία της εγχώριας βιομηχανίας στον τομέα του Διαστήματος και φυσικά της ακαδημαϊκής κοινότητας, η ανάπτυξη σχετικών τεχνολογιών μπορεί να αφήσει ένα ισχυρό αποτύπωμα τόσο στην οικονομία, όσο και στην έρευνα. Το πρόγραμμα για τους μικροδορυφόρους είναι ένα κριτικής σημασίας έργο, μέσω του οποίου αξιοποιώντας τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, επενδύουμε για να στηρίξουμε τη στρατηγική επιλογή της Κυβέρνησης να έχουμε ως χώρα τα κατάλληλα εργαλεία για να σχεδιάζουμε αποτελεσματικότερα τις πολιτικές που σχετίζονται με ζητήματα πολιτικής προστασίας, την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, την αυθαίρετη δόμηση, την καταπάτηση των παραλιών και πολλά άλλα.»
Ο Πρόεδρος του si-Cluster και Διευθυντής του ESA BIC Greece, Δρ. Jorge Sanchez δήλωσε: «Το Ελληνικό Διαστημικό Οικοσύστημα διαθέτει πλέον συντονισμένη την απαιτούμενη κρίσιμη μάζα προκειμένου να σχεδιαστούν και να υλοποιηθούν σημαντικοί εθνικοί στόχοι στον χώρο της Διαστημικής. Σήμερα, το si-Cluster εκπροσωπεί μία βιομηχανία με πάνω από 3.000 εργαζόμενους και συνολικό τζίρο της τάξης των 300 εκ. €, από τα οποία το 50% προέρχεται από εξαγωγές Ελληνικών προϊόντων και υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας. Η αγορά στην οποία απευθύνεται έφτασε το 2023 τα 508 δις και αναπτύσσεται ραγδαία. Αναμένεται να ξεπεράσει το 1 τρις το 2030.»
Ο Πρόεδρος της ΕΒΙΔΙΤΕ, Δρ. Αθανάσιος Πότσης δήλωσε: «Το Ελληνικό οικοσύστημα διαστημικής είναι πλέον ώριμο, προσφέρει δοκιμασμένα προϊόντα και εφαρμογές ενώ έχει επιδείξει αξιοθαύμαστη ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια. Περισσότερο από όλα αποτελεί βασικό πόλο έλξης Ελλήνων επιστημόνων ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητα της χώρας μας, την εθνική οικονομία αλλά και την Άμυνα & Ασφάλεια μας. Ελπίζουμε ότι η Γενική Γραμματεία Τηλεπικοινωνίων και Ταχυδρομείων θα αναγνωρίσει την σημασία αυτή και θα θέσει τις ανάλογες απαντήσεις για εγχώρια βιομηχανική συμμετοχή στον διαγωνισμό του εθνικού προγράμματος μικροδορυφόρων.»
Δείτε φωτογραφίες της Γενικής Συνέλευσης εδώ.